Menu główne:
Rośliny strączkowe dostarczają produktów wysokobiałkowych, które cieszą się coraz większym zainteresowaniem
Wartość odżywcza białka roślinnego z roślin strączkowych jest znacznie wyższa niż białka pochodzącego ze zbóż.
Groch, fasola, bób i soczewica zawierają go ponad 20%, zaś soja nawet 35-40%. Obok białka nasiona roślin strączkowych zawierają dużo węglowodanów i pod tym względem są bliższe produktom zbożowym. Soja ze względu na zrównoważoną zawartość aminokwasów uważana jest za źródło białka o najwyższej jakości.
Suche nasiona tych warzyw powinno się coraz częściej wprowadzać do jadłospisu, zastępując nimi wołowinę i wieprzowinę, której zdecydowanie spożywa się zbyt dużo i za często.
Cechy charakterystyczne
Wspólną cechą nasion roślin strączkowych jest, oprócz zawartości białka, obecność soli mineralnych, w tym duża ilość magnezu, żelaza i potasu oraz witamin z grupy B. Nasiona zawierają też dużą ilość błonnika zarówno rozpuszczalnego, jak i nierozpuszczalnego. Suche nasiona zawierają też dużą ilość skrobi i innych cukrów złożonych, stąd też wymagają długiego okresu gotowania, a niektóre z nich również moczenia przed gotowaniem. Długie gotowanie nasion strączkowych redukuje w nich zawartość nie trawionych cukrów, co z kolei zmniejsza wzdęcia. Dodanie takich ziół, jak: kminek, tymianek, majeranek, rozmaryn, cząber, szałwia pod koniec przygotowywania potraw, może zapobiegać wzdęciom. Proces trawienia i wchłaniania skrobi przebiega powoli, dlatego spożycie nasion roślin strąkowych sprzyja równomiernemu uwalnianiu glukozy do krwi. Jest to bardzo korzystne, szczególnie dla diabetyków.
Nasion roślin strączkowych powinny unikać osoby chore na dnę, zawierają one bowiem pewną ilość puryn. Należy też pamiętać, że nasiona strączkowych w puszkach to produkt do łatwego przygotowania potraw, ale zawiera znaczne ilości soli, a co za tym idzie - sodu.
Właściwości lecznicze
Znanym od dawna surowcem leczniczym jest owocnia fasoli. Pod tą nazwą kryją się strąki fasoli zrywane wyłącznie z odmian o kwiatach białych. Zbiera się żółtawe, dojrzewające strąki i po usunięciu nasion suszy w cieniu i przewiewie.
Najbardziej znane jest działanie moczopędne wodnych wyciągów z owocni fasoli. Jest ono tym silniejsze, im bardziej upośledzona jest praca nerek. Stosuje się je w stanach zapalnych dróg moczowych, kamicy, a także w chorobie reumatycznej i skazie moczanowej. Również z dobrym wynikiem stosuje się strąki fasoli w początkowym okresie cukrzycy, najlepiej w połączeniu z innymi surowcami roślinnymi o podobnym działaniu.
Błonnik nierozpuszczalny zawarty w strączkowych pobudza regularne ruchy jelit, co przeciwdziała zaparciom i co istotne, zmniejsza zagrożenie zachorowania na raka okrężnicy i odbytu. Działanie błonnika rozpuszczalnego wpływa natomiast na obniżenie poziomu cholesterolu we krwi, przez co zmniejsza się zagrożenie chorobą wieńcową i zawałem serca.
Uważa się, że soja i produkty z niej wytwarzane, posiadają właściwości anty-rakowe, chroniące organizm szczególnie przed rakiem piersi. Cechy ochronne przed rakiem przypisywane są hormonalnej aktywności występujących w nich fitoestrogenów. Ich biologiczne właściwości wykorzystuje się również w walce z osteoporozą, jak również w łagodzeniu przykrych objawów menopauzy. Soja zawiera również znaczące ilości tłuszczu, w większości nienasyconych kwasów tłuszczowych, a przede wszystkim duże ilości lecytyny. Lecytyna odgrywa istotną rolę w procesach zapamiętywania i uczenia się. Poprawia koncentrację, zwiększa wydajność umysłową i dodaje energii. Nienasycone kwasy tłuszczowe, wchodzące w skład lecytyny, sprzyjają normalizacji poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi. W efekcie powstrzymują rozwój zmian miażdżycowych i zaburzeń krążenia. Lecytyna wspomaga trawienie przyjętych z pokarmem tłuszczów. Zwiększa też przyswajanie witamin i substancji rozpuszczalnych w tłuszczach. Regularne spożywanie lecytyny zapobiega również powstawaniu lub spowalnia powiększanie się kamieni pęcherzyka żółciowego. Lecytyna zmniejsza też dolegliwości bólowe stawów.
Opracowano na podstawie artykułu
dr Barbara Frąszczak UP Poznań