Menu główne:
Przyprawy poprawiają smak potraw i wpływają korzystnie na nasze zdrowie
Najważniejsze jest to, aby przypraw używać z umiarem i świadomie. Nie mogą one zabijać naturalnych smaków potraw, ale je podkreślać i uwypuklać.
Bazylia
Jest klasyczną przyprawą do pomidorów. Doskonale harmonizuje z zapachem czosnku i cebuli. Świeżymi lub suszonymi listkami posypuje się zupę pomidorową, jarzynową, fasolową, cebulową, kartoflankę. Świeże posiekane listki można dodawać do sosu winegret. Bazylia dobrze komponuje się ze wszystkimi rodzajami mięs. Liśćmi naciera się mięso, dodaje do gulaszu i do farszów.
Cząber
Przyprawa o bardzo intensywnym zapachu, dlatego dodaje się go na ostatnie 10 minut gotowania, by nie zagłuszył smaku potrawy. Nazywany jest czasem fasolowym zielem, dodaje się go do potraw z fasoli i innych warzyw strączkowych (działa przeciwwzdymająco). Dobrze komponuje się z kartoflanką, smażonymi ziemniakami i plackami ziemniaczanymi. Wzbogaca smak potraw.z grzybów leśnych. Korzenny smak cząbru dobrze łączy się z wołowiną i baraniną, dobry jest też do drobiu (z umiarem) i mięs mielonych.
Estragon
W staropolskiej kuchni używany do kiszonych i marynowanych warzyw. Ma delikatny, aromatyczny smak. Bardzo wartościowe są szczególnie świeże listki, które posiekane dodaje się do ugotowanego rosołu, kartoflanki, zup rybnych. Bardzo dobrze komponuje się z wszelkimi potrawami rybnymi. Bardzo często dodaje się też estragon do różnego rodzaju sosów, szczególnie białych i winegret. Używa się go do potraw z warzyw o mało wyrazistym smaku, jak cukinia, ogórek czy bakłażan. Dodaje smaku potrawom z cielęciny i drobiu, mięsa mielonego i duszonego.
Kminek
Jest nieodzowny do potraw z warzyw strączkowych, ze względu na silne działanie przeciwwzdymające. Dodajemy go od początku gotowania. Przyprawia się nim kartoflankę, kapuśniak i oczywiście, kapustę kiszoną i gotowaną, smażone ziemniaki. Kminek doskonale pasuje smakowo do pieczeni wieprzowej. Używa się go do posypywania słonych wypieków.
Lubczyk
Często kojarzy się wyłącznie z rosołem. Można go jednak dodawać i do kartoflanki, zupy pomidorowej oraz jarzynowej. Świeże listki dodajemy do białych sosów, jako zieleninę do sałat i gotowanego bobu. Suszonymi listkami lub korzeniem przyprawiamy ciemne sosy, duszone mięsa i warzywa oraz potrawy z ryb. Lubczykiem naciera się drób przed pieczeniem.
Lebiodka
Bardziej znana pod nazwą oregano, młodszym czytelnikom kojarzy się raczej z pizzą. Jest to kolejne "zioło pomidorowe". Czasem nazywana jest dzikim majerankiem, ma jednak ostrzejszy od majeranku smak. Dodaje się ją do zupy pomidorowej, kartoflanki, grochówki, do duszonych mięs i sosów pomidorowych. Dobre połączenie z wołowiną i kurczakiem.
Rozmaryn
Charakteryzuje się bardzo intensywnym aromatem, dlatego podobnie jak cząber, dodajemy go na krótko przed końcem gotowania. Całe, świeże gałązki służą do aromatyzowania potraw z grilla. Pokruszone liście dodajemy z umiarem do zupy pomidorowej, fasolowej, grzybowej i zup jarzynowych. Dodanie rozmarynu pod koniec pieczenia lub smażenia ziemniaków znacznie wzbogaci ich smak. W południowej Europie jest podstawową przyprawą do pieczonej kury i baraniny, do smażonych ryb.
Szałwia
Dzięki bardzo intensywnemu aromatowi dodawana jest do potraw w celu zagłuszenia ich naturalnego zapachu. Bardzo często liśćmi nacierana jest baranina albo świeże ryby morskie. Dodaje się ją również do wątróbki, szaszłyków, drobiu i mięs griilowanych. Świeżymi listkami szałwii można posypać sałatkę pomidorową, czy potrawy z warzyw strączkowych.
Tymianek
Ma silny aromat i ostry smak. Szczególnie dobrze nadaje się do przyprawiania zup z roślin strączkowych, kartoflanki i zupy rybnej. Jest doskonały do pieczeni z drobiu i wołowej oraz wszelkich mięs duszonych. Posypane nim ryby przed pieczeniem lub smażeniem bardzo zyskują na smaku.
DANIE |
DOBRANE ZIOŁA |
dania z jaj |
bazylia, cząber, koper ogrodowy, lebiodka, pietruszka naciowa, szczypiorek, rośliny cebulowe, chrzan, rzeżucha, trybula |
dania z twarogu |
czosnek, szczypiorek, rośliny cebulowe, koper, bazylia, trybula, kminek, rokietta, rzeżucha, pietruszka naciowa |
drób |
bazylia, cząber, czosnek, estragon, lubczyk, majeranek, papryka ostra, rozmaryn, trybula, tymianek |
mięsa |
papryka ostra, czosnek, majeranek, cząber, rozmaryn, gorczyca biała, lebiodka |
ryby |
bazylia, cząber, gorczyca biała, estragon, koper ogrodowy, lebiodka, lubczyk, pietruszka naciowa, rozmaryn, tymianek |
sosy i zupy pomidorowe |
bazylia, czosnek, majeranek, lebiodka, pietruszka, rozmaryn |
sosy mięsne i gulasze |
bazylia, cząber, koper, czosnek, cebule, papryka ostra, lubczyk, majeranek, rozmaryn, kminek |
surówki i sałatki |
rokietta, trybula, roszponka, pietruszka naciowa, rzeżucha, bazylia, koper, szczypiorek, rośliny cebulowe, czosnek |
warzywa marynowane |
gorczyca biała, gorczyca czarna, koper, portulaka, czosnek, papryka ostra, chrzan, kminek |
zupy jarzynowe |
bazylia, cząber, kminek, koper, lubczyk, majeranek, pietruszka naciowa, rozmaryn, rzeżucha, trybula, tymianek |
Własne świeże zioła w domu
Asortyment gatunków roślin przyprawowych, które nadają się do uprawy w pojemnikach, jest dosyć bogaty i obejmuje:
majeranek, cząber, koper ogrodowy, pietruszkę naciową, lubczyk, melisę, miętę, rozmaryn, szałwię, bazylię, estragon, tymianek, lebiodkę, rokiettę, rzeżuchę, szczypiorek i trybulę.
Wszystkie gatunki mogą rosnąć w temperaturze pokojowej, czyli około 20°C. Do uprawy roślin przyprawowych w mieszkaniu można wykorzystać różnego rodzaju doniczki i skrzyneczki (plastikowe, ceramiczne). Ponieważ rosnące rośliny tworzą z reguły jednobarwną, zieloną plamę, pojemniki mogą mieć fantazyjne kształty i kolory. Obecnie możemy też kupić gotowe zestawy do uprawy ziół, zawierające pojemnik, podłoże i nasiona, wtedy rozpoczęcie uprawy jest naprawdę proste. Gatunki jednoroczne i płytko korzeniące się można uprawiać w mniejszych pojemnikach (np. rzeżucha, rokietta, a z wieloletnich tymianek, lebiodka), zaś gatunki wieloletnie i głęboko korzeniące się (np. lubczyk, mięta, melisa) wymagają doniczek większych i głębszych. Rośliny przyprawowe najlepiej uprawiać w gotowym podłożu ogrodniczym do roślin doniczkowych zielnych. Rośliny przyprawowe mają małe wymagania pokarmowe i nie wymagają dodatkowego nawożenia w okresie pierwszych 3-4 miesięcy. Później, szczególnie od wiosny do jesieni i, jeżeli wystąpiłyby objawy niedoboru składników mineralnych (żółknięcie, drobnienie liści, słaby wzrost), nawozimy je płynnym nawozem do roślin doniczkowych, w najmniejszym z zalecanych stężeń.
Największym problemem w uprawie roślin przyprawowych zimą jest mała ilość światła dla roślin. Dlatego najlepiej doniczki ustawić na parapecie najbardziej słonecznego okna. Można także zastosować doświetlanie roślin do 10 godzin dziennie. Najlepiej do tego celu użyć lamp jarzeniowych lub modułów diodowych, które zawiesza się około 30 cm nad roślinami. Gdy zioła te "dotrwają" do okresu letniego, wtedy najlepiej ustawić je na parapetach okien o wystawie wschodniej i zachodniej. Rośliny rosnące na parapecie okna południowego, nawet światłolubne, w okresie letnim wymagają częściowego zacieniania i bardziej intensywnego podlewania.
Jeżeli jest to możliwe, wystawiamy doniczki z roślinami na zewnątrz.
Opracowano na podstawie artykułu
dr Barbary Frąszczak, UP w Poznaniu