Menu główne:
Czy w ramach postępowania o podział majątku po orzeczonym rozwodzie sąd może przydzielić działkę jednemu z byłych współmałżonków, zwłaszcza gdy nie był członkiem Związku? Czy zarząd ogrodu ma obowiązek stosować się do takiego orzeczenia i pozbawiać członkostwa i prawa użytkowania działki drugiego z byłych współmałżonków będącego członkiem PZD i użytkownikiem działki?
Przydział działek w rodzinnych ogrodach działkowych należy do Polskiego Związku Działkowców (art. 31 ust. 1 ustawy o ROD). Oznacza to, że jest to wyłączna kompetencja uprawnionych statutowo organów Związku, a w szczególności zarządu ogrodu. Z tego względu - bez wyraźnej podstawy prawnej - inne podmioty lub organy publiczne nie mogą przydzielać działek.
Z treści przedmiotowego pytania wynika, że dokonano sądowego podziału majątku dorobkowego po ustaniu między byłymi współmałżonkami ustawowej wspólności majątkowej w następstwie rozwiązania ich małżeństwa przez rozwód. W konsekwencji sąd przyznał prawo użytkowanie działki w ROD osobie uprzednio pozbawionej członkostwa Związku. Takie rozstrzygnięcie budzi poważne wątpliwości prawne z uwagi na treść przytoczonego art. 31 ust. 1 ustawy o ROD. Ponadto należy zauważyć, że z treści art. 33 pkt 6 Kodeksu Rodzinnego i opiekuńczego wynika, iż odrębny majątek każdego z małżonków stanowią m.in. prawa niezbywalne. Prawo użytkowania działki w ROD należy niewątpliwie zaliczyć do kategorii praw niezbywalnych, są one bowiem ściśle związane z osobą uprawnionego, o czym świadczy chociażby fakt, że nie wchodzą w skład masy spadkowej. Stanowisko to potwierdza art. 254 Kodeksu Cywilnego, który stanowi wprost, iż prawo użytkowania jest niezbywalne. Przesądza to zatem jednoznacznie o tym, że prawo użytkowanie działki w ROD przynależy do majątku odrębnego małżonka.
W związku z powyższym należy uznać, że sąd nie może dokonać przydziału działki na rzecz jednego z byłych współmałżonków, ponieważ przepisy upoważniają go jedynie do podziału majątku wspólnego małżonków, a nie - majątku odrębnego małżonka, w skład którego wchodzi prawo użytkowania działki w ROD. Poza tym o błędności takiego orzeczenia świadczyłby również fakt, że skutkiem jego realizacji byłoby faktyczne pozbawienie członkostwa i prawa użytkowania działki drugiego byłego współmałżonka. A przecież nie jest dopuszczalne, aby w ramach postępowania o podział majątku dorobkowego sąd decydował o przynależności byłych współmałżonków do organizacji społecznych.
Dlatego też należy uznać, że zarząd ROD nie miałby obowiązku przyjmowania w poczet członków i przydziału działki osoby nie mającej członkostwa Związku, której sąd przyznał działkę w ramach podziału majątku. Pogląd ten znajduje potwierdzenie także w treści art. 365 § 1 Kodeksu postępowania cywilnego, z którego wynika, że prawomocne orzeczenia sądowe wiążą zasadniczo tylko strony postępowania sądowego, sądy oraz inne organy państwowe i organy administracji publicznej. Regułą jest zatem, że takie orzeczenie nie wywołuje skutków wobec osób trzecich, chyba że szczególne przepisy stanowiłyby inaczej. Należy stwierdzić, że w przedmiotowym zakresie nie ma przepisów szczególnych, z których wynikałoby, że organy Związku są związane orzeczeniami sądowymi dotyczącymi podziału majątku pomiędzy byłymi współmałżonkami. W tych sprawach organy Związku wiążą wyłącznie przepisy związkowe oraz ustawa o rodzinnych ogrodach działkowych, która upoważnia jedynie Polski Związek Działkowców do przydzielania działek w ROD na zasadach określonych w statucie PZD (art. 14 ust. 1 w związku z art. 29 ust. 2 pkt 5 ustawy o ROD). Dlatego też zarząd ogrodu nie ma obowiązku stosować się do wydanego postanowienia sądowego, zwłaszcza gdy takie orzeczenie jest niezgodne z przepisami związkowymi i ustawą o ROD. Z tego względu nie ma podstaw, aby pozbawiać członkostwa i prawa użytkowania działki obecnego użytkownika przedmiotowej działki.
Tomasz Terlecki
Biuletyn PZD nr 14/2010