Rodzinny Ogród Działkowy im. Staszica w Katowicach

Pokrzywa zwyczajna jest rośliną pospolitą w całym kraju: rośnie w zaroślach, lasach, na ugorach, nad brzegami rzek, na polach i w ogrodach jako chwast. Preferuje gleby bogate w azot, próchniczne i wilgotne.

Przygotowuje się z niej preparaty biodynamiczne, stosowane jako dodatki do kompostu, przyspieszające humifikację. Same pędy ścięte przed kwitnieniem są też cennym składnikiem kompostu, zawierają dużo żelaza, azot i kwas węglowy, które aktywizują przemiany w pryzmie.
Pokrzywa to dobry materiał do ściółkowania międzyrzędzi. Wywiera korzystny wpływ na sąsiadujące rośliny, wpływa na wzrost plonów, zwłaszcza bobowatych i pomidorów, przyspiesza tworzenie się próchnicy w glebie.

Ze świeżego lub suszonego ziela pokrzywy (ścięte przed kwitnieniem) przygotowuje się preparaty roślinne do opryskiwania w ochronie roślin przed szkodnikami i chorobami. Gnojówką nawozi się rośliny, zwłaszcza w ogrodzie biologicznym. Jest najbardziej popularnym płynnym nawozem roślinnym. Zawiera dużo azotu, żelaza, wapnia, fosforu i magnezu. Nie rozcieńczoną gnojówką można wielokrotnie podlewać pryzmę kompostową, co stymuluje proces rozkładu materii organicznej.

Preparaty z pokrzywy

• Gnojówka: 1 kg świeżego ziela lub 200 g suszu zalać 10 l wody. Fermentacja trwa 2 do 3 tygodni, zależnie od temperatury. Gnojówkę można stosować po zakończonej fermentacji (wówczas ma ciemną barwę i jest dość przejrzysta, nie pieni się). Przygotowaną jesienią gnojówkę można przetrzymać w chłodnym miejscu przez zimę i wykorzystać wiosną, ale traci ona dużo azotu. Preparatem tym nawozi się rośliny w okresie wegetacji. Działa on wzmacniająco, stymuluje wzrost roślin i tworzenie chlorofilu. Zalecany dla gatunków takich jak: pomidory, kapusta, kalafiory, selery, ogórki, kwiaty jednoroczne, byliny, róże, krzewy i drzewa owocowe. Gnojówki nie tolerują cebula, czosnek, groch i fasola. Do nawożenia młodych roślin gnojówkę z pokrzywy należy rozcieńczyć w stosunku 1:10, a o małych potrzebach pokarmowych 1:20. W rozcieńczeniu 1:20 zaleca się opryskiwać pędy roślin przed pękaniem pąków przeciw chlorozie liści oraz w zwalczaniu mszyc i przędziorków.

• Gnojówka fermentująca (4-5-dniowa) Stosować do opryskiwania przed tworzeniem liści i kwiatów w zwalczaniu mszyc, przędziorków, miseczników i tarczników na drzewach owocowych, 3 razy przez 10 dni w rozcieńczeniu 1:50.

• Wyciąg: 1 kg świeżych, nie kwitnących pędów lub 200 g suchych roślin pokrzywy zalać 10 l wody na 12-24 godziny. Opryskiwać (bez rozcieńczania) pędy i liście roślin opanowanych przez mszyce i przędziorki. Należy dokładnie opryskiwać górną i dolną stronę liści.

• Wywar: 1 kg świeżego ziela lub 200 g suszu zalać 10 l wody, gotować 30 min. Wczesną wiosną stosować w rozcieńczeniu 1:5 w zwalczaniu chowaczy łodygowych i chorób pędów

Pokrzywa dla zdrowia

Pokrzywa zawiera wiele cennych dla zdrowia związków takich jak: flawonoidy, kwasy organiczne (mrówkowy, octowy, bursztynowy), witaminy A, B2, C, K, B-karoten, sole mineralne (żelazo, wapń, potas, fosfor, magnez), garbniki, enzymy; w korzeniach: rozpuszczalna krzemionka, lecytyna, śluzy. Szczególną aktywność farmakologiczną mają flawonoidy, uszczelniają ściany naczyń włosowatych, działają moczopędnie, żółciopędnie, spazmolitycznie, przeciwzapalnie, przeciwwirusowo i przeciwnowotworowo, Pokrzywę stosuje się w rekonwalescencji, a także w wiosennych kuracjach wzmacniających (zaleca się picie soku ze świeżych pokrzyw: rozdrobnić liście w sokowirówce-pić po 1-3 łyżki dziennie lub zmieszać z pół szklanki wody, można kilka dni trzymać w lodówce). W leczeniu przeziębień podaje się sok z miodem (1:10).

W kuchni

Z pokrzywy sporządza się zupy, soki, dodaje się do sałatek, mięs, twarogu i omletów. W celach jadalnych ścina się ją do końca maja i następnie po odrośnięciu pędów.

Zupa z pokrzywy Opłukaną pokrzywę sparzyć wrzątkiem na sicie, udusić w maśle z czosnkiem, zmiksować, zalać wywarem z warzyw i bulionu, zagotować, zagęścić śmietaną wymieszaną z mąką i przyprawić.

Pokrzywa a la szpinak krótko poddusić blanszowaną pokrzywę z podsmażoną cebulą i dodatkiem jajka na końcu. Pokrzywa w przeciwieństwie do szpinaku nie zawiera kwasu szczawiowego i ma więcej żelaza.

Dla urody

Z pokrzywy produkuje się kosmetyki - kremy, szampony, toniki.

Napar z pokrzywy do mycia twarzy oczyszcza skórę tłustą, łojotokową i zapobiega wypryskom. Płukanie włosów w naparze, czy nacieranie skóry głowy alkoholowym wyciągiem z korzeni pokrzywy wzmacnia cebulki włosowe, nadaje włosom puszystość i połysk.

Opracowano na podstawie artykułu
dr Hanna Legutowska, SGGW