Menu główne:
O cennych właściwościach leczniczych kozłka lekarskiego (Valeriana officinalis) świadczy już jego nazwa łacińska valeriana pochodząca od słowa vałere - być zdrowym. Nasza rodzima zaś nazwa kozłek ma niewątpliwie związek z archaicznym słowem - koźli, który należy rozumieć jako nieprzyjemny, co odnosi się do niespecyficznego zapachu korzenia kozłka lekarskiego. O wartości leczniczej tej rośliny w dalszej i bliższej historii może też świadczyć fakt, że podczas I wojny światowej kozłek był stosowany tak powszechnie, iż np w Niemczech jego uprawą zajmowało się ministerstwo wojny, które prowadziło specjalne plantacje tej rośliny.
Kozłek jest rośliną klimatu umiarkowanego, rośnie w Europie, Azji i Ameryce Pin.
W Polsce występuje na wilgotnych łąkach, nad brzegami wód, w wilgotnych zaroślach, przy rowach.
Do celów leczniczych zbierany jest korzeń o grubości nie mniejszej niż 3 mm oraz kłącza od 2 do 3 cm grubości. Zbioru dokonuje się późną jesienią lub wczesną wiosną, gdy w korzeniach i kłączach jest najwięcej związków biologicznie aktywnych. Oczyszczamy je z drobnych rozgałęzień, dokładnie płuczemy w bieżącej wodzie, i suszymy w temperaturze do40pC.
Korzeń kozłka lekarskiego działa uspokajająco i nasennie oraz rozkurczająco na mięśnie gładkie przewodu pokarmowego, dróg moczowych i naczyń krwionośnych, znosi wzdęcia, nadmierną fermentację i dolegliwości układu pokarmowego, zwłaszcza pochodzenia nerwicowego.
Zalecany jest w wyczerpaniu psychicznym, stanach napięcia nerwowego, stanach lękowych, w trudnościach w zasypianiu, w zaburzeniach rytmu serca na tle nerwowym. Zewnętrznie możemy stosować przetwory z kozika na skórę głowy, przy łupieżu i łojotoku. Wywar z korzenia nadaje się do przemywania twarzy przy trądziku i wysypce, a także do uspokajających kąpieli.
Nalewka spirytusowa
2 płaskie łyżki korzenia ścieramy na proszek i zalewamy 0,25 l spirytusu. Odstawiamy na tydzień (dobrze jest raz dziennie wstrząsnąć butelką). Pijemy 2-4 razy 10-30 kropli w ciągu dnia na wodę tub cukier.
Napój uspokajający z kozłkiem 60 kropli (około 1/3 łyżeczki) nalewki kozłkowej dodać do szklanki gorącego mleka osłodzonego łyżką miodu. Wymieszać i wypić na godzinę przed snem jako środek uspokajający i przywracający spokojny, głęboki sen.
opracowano na podstawie artykułu
dr hab. Ewa Osińska - SGGW
