Menu główne:
Warzywa korzeniowe, to marchew, burak ćwikłowy, seler i pietruszka.
Marchew cieszy się największą popularnością, ma cenną zaletę odżywczą -jest doskonałym źródłem beta-karotenu. Duże spożycie beta-karotenu może zapobiec niszczącemu działaniu w naszym organizmie wolnych rodników, zmniejszając zarazem ryzyko zachorowania na niektóre rodzaje nowotworów. Odpowiedni poziom witaminy A w organizmie pomaga też w prawidłowym funkcjonowaniu błon śluzowych, potrzebny jest też do zachowania dobrego wzroku. Jednym z pierwszych objawów niedoboru witaminy A jest niezdolność dostosowania się wzroku do istniejącego natężenia światła (tzw. nocna lub kurza ślepota). Jeśli są braki witaminy A, trzeba systematycznie jeść codziennie jedną średniej wielkości marchew, by odczuć wyraźną poprawę. Warto ją też chrupać, spędzając czas przed komputerem. Nadmiar witaminy A w naszym organizmie nie jest wydalany z moczem, ale jest magazynowany. Dlatego nie można przesadzić z ilością spożywanych pokarmów bogatych w beta-karoten, bo skóra może nabrać żółtawego odcienia. Wystarczy 10 dag marchwi, by zaspokoić dzienne zapotrzebowanie na witaminę A.
Ponadto marchew ma dużo witaminy Bi, IŁ, B6, D, H, E, K, PR Zawiera węglowodany, olejki eteryczne, flawonoidy, lecytynę, enzymy i błonnik. Ma też sporo wapnia, potasu, żelaza, miedzi, fosforu, a nawet jodu.
Jedzenie jednej marchewki dziennie obniża poziom złego cholesterolu, zmniejszając przez to ryzyko zawału serca o 20%.
Marchew zalecana jest dla osób w każdym wieku. Gotowana marchew jest lepiej przyswajalna przez organizm, bardziej lekkostrawna niż surowa. Witamina A jest rozpuszczalna w tłuszczach i beta-karoten jest znacznie lepiej przyswajalny, gdy potrawa zawiera także tłuszcz.
Burak ćwikłowy jest bogaty przede wszystkim w kwas foliowy oraz zestaw minerałów, zwłaszcza: żelazo, wapń, potas, mangan, kobalt. Składniki te rozpuszczają się w wodzie, więc lepiej nie gotować buraków, chyba że w zupie. Bardziej wartościowe będą, jeśli zostaną upieczone w skórce i obrane dopiero przed jedzeniem. Buraki zawierają dużo cukru, dlatego nie są zalecane dla diabetyków. Sok z nich to dobry środek zapobiegający anemii. Antocyjany z buraka czterokrotnie zwiększają przyswajanie tlenu przez komórki, wspomagając układ krwionośny. Mają też działanie anty nowotworowe. Buraki regulują skład jelitowej flory bakteryjnej, przeciwdziałają zaparciom. W każdej postaci zwiększają odporność i pomagają w chorobach wirusowych. Są też cennym elementem diety na przedwiośniu, usuwają zmęczenie wiosenne, Zapobiegają osteoporozie, łagodzą dolegliwości przekwitania: likwidują migreny, dotleniają serce, wyrównują jego pracę, obniżają ciśnienie krwi.
Jeżeli nie lubimy pić czystego soku z buraków, można dodać do niego sok z marchwi.
Seler korzeniowy zawiera mnóstwo witamin (A, Bi, B2, Be, PP E, C), jednak jego główną wartością są aminokwasy (m.in. walina, kwas jabłkowy, cytrynowy) oraz mikroelementy (sód, potas, magnez, chlor, siarka, wapń, fosfor, żelazo). Wszystkie te związki wpływają na poprawę funkcjonowania naszego organizmu, poprawiają samopoczucie. Seler pomaga trawić tłuszcze, działa moczopędnie, polepszając pracę nerek i serca oraz koi stargane stresem nerwy. Seler odtruwa organizm z toksyn, pobudza przemianę materii, usuwając jednocześnie szkodliwe produkty uboczne tego procesu (np. kwas moczowy, który nie wydalony zamienia się w kryształki odkładające się w stawach i powodujące skazę moczanową oraz silne bóle). Spożywanie selerów w każdej postaci (m.in. picie soku i wywaru) może przynieść ulgę obolałym stawom. Seler ułatwia trawienie i likwiduje zaparcia wynikające ze złych nawyków żywieniowych, obniża też ciśnienie tętnicze. Oprócz selera korzeniowego jest też naciowy. Jego ogonki liściowe można jeść surowe, są one równie wartościowe jak seler korzeniowy.
Pietruszka jest warzywem przyprawowym i rośliną leczniczą. Ma silne działanie moczopędne, jest stosowana w niektórych schorzeniach nerek. Pietruszka jest też dobrym źródłem witamin i soli mineralnych. Bogatsze w cenne składniki są liście (nać) niż korzeń. Liście pietruszki obfitują w witaminę C, witaminy Bi, B2, PP, E, prowitaminę A (karoten). Zawierają cenne sole mineralne (potas, magnez, żelazo, krzem, siarka, wapń, kobalt), zgromadzone w zestawie łatwo przyswajalnym dla człowieka. Natka, tak jak wszystkie inne zieleniny, zawiera dużo kwasu foliowego. Witamina C i kwas foliowy zwiększają przyswajanie żelaza, dlatego natkę warto dodawać do potraw mięsnych. Nać łagodzi nieprzyjemny zapach potu i przykrą woń z ust (po spożyciu czosnku), częste jej spożywanie zwiększa odporność na choroby. Latem warto ją zbierać i zamrażać.
Warzywa korzeniowe łatwo gromadzą toksyny ze środowiska i azotany, dlatego najlepiej jeść te, które uprawiamy w sposób kontrolowany na własnej działce
Opracowano na podstawie artykułu
dr Barbara Frąszczak UP w Poznaniu