Menu główne:
Kocimiętka właściwa (Nepeta cataria L.) występuje dziko w Europie południowo- -wschodniej, oraz na Bliskim Wschodzie i w Azji Środkowej. Jako roślina zdziczała występuje w wielu krajach Europy, Azji, Afryki i Ameryki, Jest to bylina, o prostych wzniesionych łodygach, do 120 cm wysokości, o licznych pędach bocznych. Liście są sercowato trójkątne, o brzegach karbowanych. Kwiaty o barwie białawej lub bladoróżowej zebrane są w wiechy na szczytach pędów. Cała roślina jest szarawo owłosiona. Kwitnie od czerwca do sierpnia. Na działkach często można spotkać odmianę botaniczną tego gatunku - kocimiętkę cytrynową (Nepeta cataria var. citriodora Balb.). Jest ona niższa od kocimiętki właściwej - dorasta do 70 cm, liście są karbowane, zbliżone kształtem do liści melisy. Kwiaty są białe lub liliowo różowe. Liście charakteryzują się delikatnym, cytrynowym aromatem. Łacińska nazwa nepeta, pochodzi od rzymskiego miasta Nepeta. Rzymianie uprawiali ją w swoich ogrodach i używali do celów leczniczych oraz jako przyprawy do potraw.
Kocimiętka jest rośliną leczniczą, miododajną i bardzo dekoracyjną.
Najłatwiej kocimiętkę rozmnażać poprzez podział roślin wiosną lub jesienią. Latem można ukorzeniać młode pędy, które bardzo łatwo się przyjmują. Łatwo rozmnaża się też z nasion wiosną. Kocimiętka jest gatunkiem niesprawiającym kłopotów w uprawie. Nie wymaga specjalnych warunków, rośnie prawie w każdym rodzaju gleby, korzystniejsze są jednak gleby przepuszczalne. Lubi słońce, ale równie dobrze radzi sobie w miejscach zacienionych. Kocimiętka niekontrolowana w uprawie bardzo łatwo się rozrasta i sama się rozsiewa, z tego powodu w pewnym momencie może stać się chwastem na działce.
Właściwości lecznicze
Liść kocimiętki właściwej zawiera 0,2-0,7% olejku, irydoid nepetalakton, gorycze i garbniki. Liście i ziele kocimiętki właściwej są stosowane głównie w lecznictwie ludowym do leczenia biegunek i przewlekłych zapaleń oskrzeli. Nepetalakton zawarty w surowcu wykazuje działanie bakteriostatyczne. Ziele kocimiętki cytrynowej wykazuje działanie uspokajające i przeciwzapalne, zawiera do 1% olejku. Olejek ten (z kocimiętki cytrynowej) stosowany jest w perfumerii i przemyśle spożywczym do aromatyzowania produktów spożywczych. Z nasion kocimiętki produkowany jest szybkoschnący olej, wykorzystywany przy produkcji farb i lakierów. Makuchy po wytłoczeniu oleju używane są jako pasza dla bydła.
Zastosowanie w kuchni
Przez całe wieki, zanim rozpowszechniła się herbata czarna, kocimiętka była uprawiana i używana jako popularna, codzienna herbata o miętowo-cytrynowym aromacie. Liście mają ostry, balsamiczny smak. Młode listki można dodawać do sałatek, a suszone i starte do przyprawiania mięsa.
Zastosowanie w ogrodzie
Kocimiętka właściwa ma silne właściwości odstraszające różne owady, m.in. komary, karaluchy, a nawet szczury.
Odstrasza także pchełki ziemne, dlatego warto w jej sąsiedztwie uprawiać warzywa, szczególnie kapustne.
Kocimiętka była stosowana przez dawnych pszczelarzy do nacierania wnętrza uli, co miało przywabiać roje.
Kocimiętka właściwa ma szczególną cechę przywabiania kotów, które uwielbiają się w niej tarzać (stąd nazwa rośliny). Co ciekawe, działa tak nie tylko na nasze koty domowe, ale też na drapieżniki, dlatego często była używana jako przynęta na polowaniach. Działanie wabiące koty jest związane z zawartością nepetalaktonu (który zapachem przypomina koci feromon). Substancja ta występuje w kocimiętce właściwej, natomiast nie ma jej w cytrynowej.
Jeśli nie życzymy sobie, by naszą działkę często odwiedzały koty, to warto uprawiać tylko kocimiętkę cytrynową.
Opracowano na podstawie artykułu
dr Barbara Frąszczak UP w Poznaniu
